مقدمه ای بر خط فرمان لینوکس

لینوکس امکانات گسترده‌ای برای مدیریت دستگاه‌های ذخیره‌سازی دارد؛ هم دستگاه‌های فیزیکی مثل هارد دیسک و فلش USB، و هم سیستم‌های مجازی مثل RAID و LVM. این مقاله ابزارهای خط فرمانی را برای کارهای عملی مثل مانت‌کردن، فرمت‌کردن، و ساخت تصویر ISO معرفی می‌کند.

دستورات کلیدی

• mount: مانت‌کردن سیستم فایل
• umount: خارج‌کردن سیستم فایل از مانت
• fsck: بررسی و تعمیر سیستم فایل
• fdisk: ویرایش جدول پارتیشن
• mkfs: ساخت سیستم فایل
• dd: کپی و تبدیل بلاک‌های داده
• genisoimage: ساخت فایل ISO
• wodim: رایت داده روی دیسک نوری
• md5sum: بررسی صحت فایل با چک‌سام

مانت و جداکردن رسانه ذخیره‌سازی

در لینوکس، مانت‌کردن یک دستگاه ذخیره‌سازی آن را در ساختار فایل سیستم ادغام می‌کند (بر خلاف ویندوز). فایل /etc/fstab لیست دستگاه‌هایی است که هنگام بوت مانت می‌شوند:

LABEL=/12 / ext4 defaults 1 1

LABEL=/home /home ext4 defaults 1 2

LABEL=/boot /boot ext4 defaults 1 2

فیلدهای fstab

فیلد	توضیح
Device	نام دستگاه (مانند /dev/sda1)
Mount Point	مسیر اتصال (مثل /home)
File System Type	نوع فایل سیستم (ext4, ntfs...)
Options	اختیارات مانت (rw, ro...)
Frequency	دفعات پشتیبان‌گیری
Order	ترتیب بررسی توسط fsck در بوت

مشاهده دستگاه‌های مانت‌شده

mount

مثال خروجی:

/dev/sda2 on / type ext4
/dev/sda5 on /home type ext4
/dev/sdb1 on /media/disk type vfat

مانت کردن CD-ROM

sudo mkdir /mnt/cdrom

sudo mount -t iso9660 /dev/sdc /mnt/cdrom

بررسی محتوا:

cd /mnt/cdrom
ls

جدا کردن دستگاه:

cd
umount /dev/sdc

اهمیت umount

قبل از جداکردن دستگاه باید مطمئن شد که داده‌های بافر شده نوشته شده‌اند؛ در غیر این صورت ممکن است اطلاعات از دست بروند.

تشخیص نام دستگاه

نام دستگاه‌ها پویا هستند. می‌توان از مسیر /dev یا لاگ‌های زیر استفاده کرد:

ls /dev
sudo tail -f /var/log/messages

مثال لاگ هنگام اتصال فلش:

sdb: sdb1
sd 3:0:0:0: [sdb] Attached SCSI removable disk

مانت فلش USB

sudo mkdir /mnt/flash

sudo mount /dev/sdb1 /mnt/flash

df

ساخت سیستم فایل جدید

پارتیشن‌بندی با fdisk

umount /dev/sdb1

fdisk /dev/sdb

دستورات داخل fdisk:

• p: نمایش جدول پارتیشن
• t: تغییر نوع پارتیشن
• w: ذخیره و خروج
• q: خروج بدون ذخیره

فرمت‌کردن با mkfs

mkfs -t ext4 /dev/sdb1
mkfs -t vfat /dev/sdb1

تست و تعمیر سیستم فایل

umount /dev/sdb1
fsck /dev/sdb1

کپی مستقیم داده با dd

dd if=/dev/sdb of=/dev/sdc

dd if=/dev/sdb of=flash_drive.img

ساخت تصویر CD-ROM

ساخت ISO از دیسک:

dd if=/dev/cdrom of=ubuntu.iso

ساخت ISO از پوشه:

genisoimage -o cd-rom.iso -R -J ~/cd-rom-files

مانت ISO

mkdir /mnt/iso_image

mount -t iso9660 -o loop image.iso /mnt/iso_image

خارج‌کردن مانت:

umount /mnt/iso_image

پاک‌کردن CD-RW

wodim dev=/dev/cdrw blank=fast

رایت‌کردن فایل ISO:

wodim dev=/dev/cdrw image.iso

بررسی صحت فایل ISO

md5sum image.iso

مقایسه چک‌سام دیسک و فایل:

md5sum dvd-image.iso

dd if=/dev/dvd bs=2048 count=$(( $(stat -c "%s" dvd-image.iso) / 2048 ))