درک Bootloader، Boot Sector و Safe Mode

1. Bootloader چیست؟

Bootloader یا Bootstrap Loader برنامه‌ای حیاتی است که فرآیند راه‌اندازی سیستم را آغاز می‌کند. پس از اجرای POST و تأیید سلامت سخت‌افزار، Bootloader کنترل را به دست گرفته و هسته سیستم‌عامل ویندوز را بارگذاری می‌کند. دو Bootloader اصلی در ویندوز وجود دارند:

• NTLDR: مورد استفاده در Windows NT تا Windows Server 2003
• BOOTMGR: مورد استفاده در Windows Vista تا Windows Server 2025

2. Boot Sector چیست؟

Boot Sector اولین بخش دیسک است که شامل اطلاعات لازم برای اجرای Bootloader است. این بخش می‌تواند MBR یا GPT باشد:

• BIOS + MBR: شامل Master Boot Code و Partition Table.
• BIOS + GPT: استفاده از Protective MBR برای سازگاری.
• UEFI + MBR: استفاده از CSM برای شبیه‌سازی BIOS.
• UEFI + GPT: شامل EFI System Partition (ESP) برای ذخیره Bootloader و فایل‌های ضروری.

3. Boot Menu چیست؟

Boot Menu امکان انتخاب بین چند سیستم‌عامل نصب‌شده را فراهم می‌کند. در نسخه‌های قدیمی ویندوز، این منو توسط فایل boot.ini مدیریت می‌شد، در حالی که نسخه‌های جدیدتر از BCD برای کنترل تنظیمات بوت استفاده می‌کنند.

نمونه فایل boot.ini:

[boot loader]
timeout=30
default=multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(1)\WINDOWS
[operating systems]
multi(0)disk(0)rdisk(0)partition(1)\WINDOWS="Windows XP" /fastdetect

4. Safe Mode چیست؟

Safe Mode یک حالت تشخیصی است که ویندوز را با حداقل درایورها و سرویس‌ها اجرا می‌کند. این حالت برای رفع مشکلات سیستم بسیار مفید است:

• نسخه‌های قدیمی (NT تا Server 2003): دسترسی با کلید F8 در منوی Advanced Options.
• نسخه‌های جدید (Vista تا Server 2025): دسترسی از طریق Advanced Startup Options با نگه داشتن کلید Shift هنگام انتخاب Power.

مراحل ورود به Safe Mode در نسخه‌های جدید:

1. انتخاب Troubleshoot از صفحه Choose an option
2. انتخاب Startup Settings از Advanced options
3. کلیک روی Restart
4. انتخاب گزینه Safe Mode پس از ری‌استارت

نتیجه‌گیری

شناخت Bootloader، Boot Sector، Boot Menu و Safe Mode برای مدیریت فرآیند بوت و رفع مشکلات سیستم ضروری است. این اجزا با هم امکان راه‌اندازی ایمن و انعطاف‌پذیر ویندوز را فراهم می‌کنند.