تفاوت دیکشنری، لیست و تاپل در پایتون

لیست‌ها، تاپل‌ها و دیکشنری‌ها ساختارهای کلیدی برای ذخیره و مدیریت داده‌ها در پایتون هستند.
هر کدام ویژگی‌های خاصی دارند که در موقعیت‌های مختلف قابل استفاده‌اند؛ از مجموعه‌های ترتیبی تا داده‌های نگاشتی.
مقایسه ساختار و تعریف هر نوع داده‌ای

نوع داده	نمونه تعریف	نحوه ساختار
لیست	[1, "apple", True]	ترتیب‌دار، قابل‌تغییر
تاپل	(1, "apple", True)	ترتیب‌دار، غیرقابل‌تغییر
دیکشنری	{"name": "Ali", "age": 30}	نگاشتی، بر پایهٔ کلید–مقدار

جدول تفاوت‌های عملکردی

ویژگی	لیست	تاپل	دیکشنری
قابلیت تغییر (Mutable)	✅	❌	✅
نوع ایندکس‌دهی	عدد (۰،۱،۲,...)	عدد	کلید سفارشی
قابلیت مرتب‌سازی	✅ (sort)	❌ (باید تبدیل شود)	❌ مستقیم امکان‌پذیر نیست
حفظ ترتیب درج	✅	✅	✅ (از نسخه ۳.۷ به بعد)
قابلیت تودرتو بودن	✅	✅	✅
کاربرد معمول	ذخیره و پردازش توالی داده	داده‌های ثابت و امن	مدیریت اطلاعات نگاشتی (مانند پروفایل)

نمونه کاربردی و تفاوت در دسترسی به داده‌ها html

my_list = ["apple", "banana", "cherry"]
my_tuple = ("apple", "banana", "cherry")
my_dict = {"fruit1": "apple", "fruit2": "banana"}

print(my_list[0])       # دسترسی با ایندکس عددی
print(my_tuple[1])      # مانند لیست، اما غیرقابل تغییر
print(my_dict["fruit2"])# دسترسی با کلید

نتیجه‌گیری هر یک از این ساختارها برای هدف خاصی طراحی شده‌اند:
اگر به مجموعه‌ای قابل تغییر و پیمایش نیاز دارید، لیست بهترین گزینه است.
اگر داده‌ها باید ثابت بمانند، از تاپل استفاده کنید.
اگر می‌خواهید اطلاعات را بر اساس کلید ذخیره و بازیابی کنید، دیکشنری کاربردی‌ترین ابزار است.
درک تفاوت این ساختارها، برنامه‌نویسی پایتونی را تمیزتر، بهینه‌تر و قابل نگهداری‌تر می‌کند.
اگه دوست داشتی، مقاله‌ی بعدی رو درباره Set در پایتون و تفاوتش با لیست و تاپل برات می‌نویسم.