~1 دقیقه مطالعه • بروزرسانی ۲۹ تیر ۱۴۰۴
۱. دستورات پایه در لینوکس
دستور date زمان و تاریخ فعلی سیستم را نمایش میدهد.
دستور cal تقویم ماه جاری را نشان میدهد.
۲. کنسولهای مجازی لینوکس
حتی بدون اجرا بودن شبیهساز ترمینال، لینوکس چندین کنسول مجازی را نگهداری میکند. دسترسی به آنها از طریق کلیدهای ترکیبی زیر ممکن است:
- Ctrl + Alt + F1 تا Ctrl + Alt + F6 → ورود به کنسولهای مجازی
- Alt + F7 → بازگشت به محیط گرافیکی دسکتاپ
۳. بررسی منابع سیستم
df: نمایش فضای دیسک آزاد و استفادهشده در پارتیشنهاfree: گزارش حافظهٔ RAM آزاد، استفادهشده و فضای swap
۴. پایان دادن به جلسهٔ ترمینال
برای خروج از ترمینال میتوان از روشهای زیر استفاده کرد:
- دستور
exit - فشردن کلید ترکیبی Ctrl + D
۵. نتیجهگیری
این مقاله، نمایی ابتدایی از فضای shell در لینوکس و نحوهٔ استفاده از دستورات پایه و بررسی وضعیت سیستم را ارائه میدهد. آشنایی با این مفاهیم به کاربران کمک میکند تا محیط لینوکس را بهتر درک و مدیریت کنند.
نوشته و پژوهش شده توسط دکتر شاهین صیامی
زیرمقالات
Less دستور
مشاهده فایلهای متنی
سفارشیسازی اعلان شِل لینوکس
اعلان شِل در لینوکس که با متغیر PS1 کنترل میشود، یکی از قابلیتهای قدرتمند و قابل شخصیسازی محیط خط فرمان است. با تغییر این متغیر، میتوان اطلاعات پویا نمایش داد، رنگها افزود، یا حتی ساعت را در اعلان قرار داد؛ این تغییرات نهتنها باعث زیبایی اعلان میشود بلکه کاربرد آن را نیز افزایش میدهد.
مدیریت رسانههای ذخیرهسازی در لینوکس
لینوکس امکانات قدرتمندی برای مدیریت رسانههای ذخیرهسازی ارائه میدهد؛ از دیسکهای سخت و فلش USB گرفته تا سیستمهای مجازی مثل RAID و LVM. این مقاله ابزارهای خط فرمان کاربردی برای کارهایی مانند مانت، فرمتکردن، و ساخت تصویر ISO را بررسی میکند؛ بدون ورود عمیق به مدیریت سیستم، اما با تمرکز بر عملیات عملی برای کاربران روزمره
اصول شبکه در لینوکس
لینوکس بستری قدرتمند برای امور شبکهای است و بهطور گسترده در فایروالها، روترها، DNS و ذخیرهسازهای تحت شبکه (NAS) استفاده میشود. در این مقاله، ابزارهای خط فرمان مهمی مانند ping، traceroute، ip، netstat، ftp، wget و ssh معرفی میشوند که برای پایش شبکه، انتقال فایل و دسترسی امن از راه دور بهکار میروند. مقاله بر مفاهیم پایهای شبکه مثل آدرس IP، نام میزبان و URI تمرکز دارد.
جستوجوی فایلها در لینوکس
سیستمعامل لینوکس شامل هزاران فایل است؛ ابزارهای جستوجوی مؤثر برای مدیریت آنها حیاتیاند. این مقاله به دستورات قدرتمند locate و find میپردازد که برای جستوجوی فایلها کاربرد دارند، به همراه xargs برای پردازش نتایج، و همچنین touch و stat برای بررسی و تغییر زمان فایلها. این ابزارها به کاربران کمک میکنند تا با دقت و سرعت در میان ساختار فایلهای لینوکس حرکت کنند.
بایگانی و پشتیبانگیری در لینوکس
پشتیبانگیری و مدیریت فایل مؤثر برای مدیران سیستم و کاربران لینوکس حیاتی است. این مقاله ابزارهایی مانند gzip، bzip2، tar، zip و rsync را معرفی میکند که برای فشردهسازی، بایگانی و همگامسازی دادهها در محیط لینوکس استفاده میشوند. با ترکیب این ابزارها میتوان حجم فایلها را کاهش داد، دادهها را سازماندهی کرد و امنیت اطلاعات را تضمین نمود.
عبارات منظم در لینوکس
عبارات منظم (regex) ابزارهای قدرتمندی برای تطابق الگوهای متنی در لینوکس هستند و امکان پردازش پیچیده و دقیق را فراهم میکنند. این مقاله با محوریت grep، به بررسی عبارات منظم پایه و پیشرفته، متاکاراکترها و کاربردهای عملی با دستوراتی مانند find، locate، less و vim میپردازد. با یادگیری regex، قابلیتهای پیشرفتهای در جستوجو و مدیریت متن در اختیار خواهید داشت.
پردازش متن در لینوکس
در سیستمهای یونیکسمانند مانند لینوکس، فایلهای متنی ستون فقرات ذخیرهسازی داده، پیکربندی و کدنویسی هستند. این مقاله مجموعهای از ابزارهای خط فرمان برای پردازش متن را معرفی میکند، از جمله: cat، sort، uniq، cut، paste، join، comm، diff، patch، tr، sed و aspell. این ابزارها امکان تجزیه، ترکیب، پالایش و اصلاح دادههای متنی را فراهم میکنند و در مدیریت سیستم، توسعه نرمافزار و تحلیل فایلهای پیکربندی کاربرد حیاتی دارند.
فرمتبندی خروجی در لینوکس
لینوکس مجموعهای از ابزارهای قدرتمند برای فرمتبندی خروجی متنی در اختیار کاربران قرار میدهد. برخلاف ابزارهای ویرایش متن که محتوای فایل را تغییر میدهند، ابزارهایی مانند nl، fold، fmt، pr، printf و groff بر نحوه نمایش تمرکز دارند. این ابزارها در تولید گزارشهای ساختارمند، آمادهسازی اسکریپتها یا ایجاد مستندات قابل چاپ کاربرد فراوانی دارند.
چاپ در لینوکس
این مقاله به ابزارهای خط فرمان لینوکس برای چاپ و مدیریت صفهای چاپ میپردازد؛ شامل: pr، lpr، lp، a2ps، lpstat، lpq و lprm/cancel. این ابزارها برای آمادهسازی متن، ارسال به چاپگر، نظارت بر صفها و کنترل عملیات چاپ طراحی شدهاند. فرض مقاله بر این است که چاپگر بهدرستی پیکربندی شده باشد، زیرا تنظیمات بسته به توزیع متغیر است و معمولاً در هنگام نصب سیستم انجام میشود.
مسیر دهی در لینوکس
فایل سیستم
ساختار دایرکتوریهای لینوکس
راهنمای جامع
لینک های soft و hard
درک لینکهای نمادین و سخت در لینوکس
دستورات cp - mv - mkdir - rm - ln
دستورات پایه
دستورات type و which
دستورات پایه
چگونه در لینوکس به مستندات دستورات دسترسی پیدا کنیم
دستورات پایه
ایجاد دستورات سفارشی با alias در لینوکس
دستورات پایه
ورودی خروجی استاندارد و خطا در لینوکس
ورودی و خروجی
درک مدیریت بسته در لینوکس
کیفیت یک توزیع لینوکسی تا حد زیادی به سیستم مدیریت بسته و جامعه پشتیبان آن بستگی دارد. با بهروزرسانیهای مداوم نرمافزار و انتشار نسخههای جدید، مدیریت بسته مؤثر تضمینکننده محیطی پایدار و قابل انعطاف است. این مقاله ابزارهای خط فرمان برای مدیریت بستههای نرمافزاری را بررسی میکند—ابزارهایی که اغلب نسبت به رابطهای گرافیکی، دقت و کنترل بیشتری را ارائه میدهند.
درک bash
کده های bash
شل در پوسته لینوکس
گسترش در پوستهٔ لینوکس: آنطور که Shell دنیا را میبیند در این مقاله، بخشی از رفتارهای پنهان و قدرتمند پوستهٔ Bash را بررسی میکنیم؛ بهویژه «فرایند گسترش» که قبل از اجرای هر دستور اتفاق میافتد و باعث میشود کاراکترهایی مثل * یا الگوهای نام فایل به چیزی دیگر تبدیل شوند. <br/>
ترفندهای پیشرفته صفحهکلید در Bash
ویرایش فرمان، جابهجایی، بریدن و درج متن با Readline در دنیای لینوکس و محیط Bash، صفحهکلید تنها ابزار کاربر حرفهای برای ارتباط سریع و دقیق با سیستم است. فرمانها کوتاهاند نه برای سختبودن بلکه برای راحتی، و هدف اصلی آن است که «با کمترین تایپ، بیشترین کار» انجام شود. در این مقاله، با قابلیتهای پیشرفته و کمتر شناختهشدهٔ Bash آشنا میشویم که تجربهٔ کار با خط فرمان را به سطحی روانتر و کارآمدتر ارتقا میدهند. <br/>
درک مجوزهای فایل در یونیکس
درک مجوزهای فایل در یونیکس و مدیریت کاربران در سیستمهای چندکاربره سیستمعاملهای مبتنی بر یونیکس مانند لینوکس، برای محیطهای چندکاربره طراحی شدهاند. این ساختار امکان استفادهٔ همزمان چندین کاربر از یک سیستم را فراهم میکند، چه از راه دور از طریق SSH و چه در سیستمهای محلی، و اساس مدیریت امنیت در یونیکس بر پایهٔ مالکیت فایلها، گروهها و سطوح دسترسی است. در این مقاله، مفاهیم کلیدی مجوزهای فایل، مدیریت کاربران، گروهها و نقش آنها در امنیت و اشتراکگذاری منابع بررسی میشود. <br/>
مدیریت پردازشها در لینوکس
مدیریت پردازشها در لینوکس: از ps تا shutdown لینوکس یک سیستمعامل چندوظیفهای است که میتواند چندین برنامه را همزمان اجرا کند. این امکان از طریق مدیریت پردازشها توسط هستهٔ لینوکس فراهم میشود. در این مقاله، نحوهٔ کارکرد پردازشها، ابزارهای خط فرمان برای مشاهده، کنترل، و پایاندادن به پردازشها را بررسی میکنیم
دیریت متغیرها، تنظیمات و سفارشیسازی
مدیریت متغیرها، تنظیمات و سفارشیسازی در bash محیط پوسته لینوکس، بهویژه در bash، مجموعهای از متغیرها و تنظیماتی است که رفتار فرمانها و برنامهها را در طول یک نشست پوسته (Shell Session) شکل میدهد. این محیط با بهرهگیری از متغیرها، توابع، aliasها و فایلهای پیکربندی، امکان سفارشیسازی تجربهٔ کاربری را بهصورت پویا فراهم میکند. <br/>
مقدمهای بر ویرایشگر متن vi
ویرایشگر vi ابزاری سریع، سبک و همیشه حاضر در سیستمهای شبهیونیکس است. طراحی مدال آن (دارای حالتهای مختلف) موجب میشود که کاربر بتواند تنها با استفاده از صفحهکلید، بهصورت مؤثر و سریع متن را ویرایش کند. در این مقاله، با اصول اولیهٔ این ویرایشگر آشنا میشویم.
کامپایل نرمافزار در لینوکس
کامپایل کردن نرمافزار از کد منبع یکی از قابلیتهای مهم لینوکس است که به کاربران اجازه میدهد سیستم خود را بهینهسازی و سفارشیسازی کنند. این مقاله روند کامپایل در لینوکس را با هدف آموزش مقدماتی بررسی میکند؛ از چرایی انجام آن گرفته تا ابزارهای مورد نیاز و مراحل عملی ساخت برنامه، با استفاده از مثال real-world پروژه diction از مجموعه GNU.
نوشتن اولین اسکریپت شِل در لینوکس
اسکریپتنویسی شِل در لینوکس روشی قدرتمند برای اتوماتسازی وظایف تکراری و اجرای مجموعهای از دستورات ترمینال بهشکل برنامهوار است. این مقاله اصول نوشتن اسکریپتها، مراحل اجرا، و نکاتی برای افزایش خوانایی آنها را معرفی میکند — با تمرکز بر ساخت یک اسکریپت ساده «سلام دنیا» برای آغاز مسیر.